Soms kan een extravert karakter leiden tot overmatige opwinding en druk gedrag als ze niet goed worden begeleid. In dit artikel bespreken we hoe je jouw hond kunt socialiseren zonder te overdrijven, en leggen we het verschil uit tussen socialisatie en habituatie. Ook belichten we hoe sociaal gedrag varieert in verschillende contexten.
Wat is Socialisatie?
Socialisatie is het proces waarbij een hond leert omgaan met verschillende mensen, dieren, omgevingen en situaties. Socialisatie helpt je hond om zelfverzekerd en ontspannen te zijn in diverse situaties, wat uiteindelijk leidt tot een goed aangepast en sociaal wenselijk gedrag. De hond heeft hierbij geleerd hoe je op een rustige en beleefde manier met andere sociale prikkels om moet gaan. Dat betekent dat je netjes en beheerst bent in je begroeting, en da je rekening houdt met de andere partij.
Het verschil tussen socialisatie en habituatie
Hoewel socialisatie en habituatie vaak door elkaar worden gebruikt, zijn het twee verschillende principes:
Socialisatie:
Verwijst naar het proces waarbij een hond leert om sociaal te interageren met andere honden, mensen en nieuwe omgevingen. Hierbij gaat het echt om het sociaal omgaan met andere sociale wezens en het hierbij behorende sociaal gedrag.
Habituatie:
Dit is het proces waarbij een hond leert om te wennen aan verschillende stimuli, zoals geluiden, objecten en situaties, zonder er een specifieke sociale interactie aan te koppelen.
Bijvoorbeeld, als je je hond laat wennen aan het geluid van het verkeer zonder dat hij daarop reageert, is dat habituatie. Als je hem echter leert hoe hij op een beleefde manier met andere honden of mensen moet omgaan, is dat socialisatie.
De gevaren van oversocialisatie
Soms wil een hond ook graag leuk gevonden worden. Dit kan leiden tot overenthousiast wat clownesk gedrag, wat soms als sociaal gedrag wordt geïnterpreteerd, maar in werkelijkheid vaak te druk en explosief is. Mensen zien het vaak als vriendelijk en grappig, maar vaak is dit een teken van teveel spanning. Dit kan zowel positieve spanning als negatieve spanning zijn. Maar in beide gevallen wil je deze emoties wat neutraliseren. Dit omdat dit soort spanningen kunnen resulteren in ongewenst gedrag zoals springen, blaffen of overmatig trekken aan de lijn.
Alles vanuit rust
Als je rustiger gedrag wilt in sociale ontmoetingen, dan dien je te gaan werken aan de onderlaag: de spanningopbouw. Het is daarom belangrijk om een balans te vinden tussen voldoende socialisatie en het voorkomen van over socialisatie. Bij socialisatie ligt de nadruk op het beleefd omgaan in sociaal gezelschap. Bij over socialisatie ligt de nadruk vooral op veel en vaak. Bij over socialisatie zie je vaak een hond die compleet hyperactief wordt in sociaal gezelschap en eigenlijk niet goed weet hoe het hoort. Dit is het type hond die in de puppytijd veel is geaaid op straat door vreemde mensen. Vaak als reactie op trekken aan de lijn naar deze mensen toe. Hierdoor heeft de pup geleerd dat dit de manier is om interactie met de ander op te zoeken. Vaak iets wat we later juist weer niet willen. Toch leren we dit vaak -met alle goede bedoelingen- in de puppytijd aan. Ik adviseer altijd: behandel je pup alsof hij al volwassen is. Wil je niet dat hij dan naar andere honden en mensen toe trekt aan de lijn? Leer dat dan nu ook niet aan. Dan hoef je ook niets meer af te leren. Ook speelt de “over gesocialiseerde” hond vaak met Jan & alleman. Ook hier zou ik erg voorzichtig mee zijn. Het kan voor een hond erg leuk zijn om een echte vriendschap te hebben. Ik zou daarom mijn tijd en energie steken in kwaliteit in plaats van kwantiteit. Hij hoeft niet veel vrienden te hebben. Als de vriendschap maar echt is. Met respect voor elkaars grenzen. Een mooie & gelijkwaardige vriendschap tussen twee honden is ontzettend mooi. Maar niet altijd makkelijk te vinden. Sociaal spel is respectvol, gelijkwaardig en bevat veel pauzes. Wat we in tegenstelling hierop juist vaak zien is: nekbijten, poten bijten, oren bijten, achter elkaar aan jagen (vaak is er 1 meer aan het najagen en wordt de ander voortdurend achterna gejaagd). Dit is geen sociaal spel. Heel eerlijk kan het zelfs traumatiserend zijn en kun je hiermee gaan creëren dat jouw hond zich zorgen gaat maken als hij weer “moet” gaan spelen. Niet zelden komt uitvallen aan de lijn door oversocialisatie.
Het belang van gestructureerde socialisatie
Socialisatie moet gestructureerd en gecontroleerd gebeuren. Hier zijn enkele tips om je hond effectief te socialiseren:
Tip 1: Begin vroeg:
Start met socialisatie zodra je je pup thuis hebt. Dit is een doorlopend proces. Breng je puppy niet in ingewikkelde situaties. Laat hem alles vanuit rust beoordelen.
Tip 2: Stel grenzen:
Leer je pup wat acceptabel gedrag is. Dit kan betekenen dat je hem leert rustig te zitten voordat hij een andere hond of persoon begroet, of dat hij eerst even contact met jou dient te maken. Zo ben je totaal ander gedrag aan het belonen met aandacht dan het drukke gedrag.
Tip 3. Varieer de omgevingen:
Breng je pup naar verschillende omgevingen, zoals parken, drukke straten, winkelcentrum, station en rustige plattelandsgebieden. Dit om hem te laten wennen aan diverse situaties. Heel belangrijk: hou hierbij altijd afstand van de drukte. Ga ergens lekker rustig zitten en ga samen met hem kijken naar de wereld . Ga niet met hem lopen door de drukke markt heen, maar ga juist vanuit afstand en rust de markt bekijken. Je leert de pup juist dat de wereld ook aan hem voorbij gaat zonder dat hij met alles iets hoeft. Als er iemand de pup wil aaien zou ik adviseren dat in deze situatie niet toe te staan. Het voegt niets toe, want hij gaat toch geen sociale relatie aan met deze persoon. Daarnaast wil je juist dat hij leert negeren. Oefen dus een zin die je direct kun zeggen op het moment als iemand je vraagt of hij je pup mag aaien. Doe deze training niet alleen in de puppytijd, maar ook in de puberteit!
Tip 4. Gebruik positieve versterking:
Beloon je hond voor rustig en gewenst gedrag. Dit kan door middel van traktaties, lof of speeltijd. Je gaat de hond dus belonen voor niets doen. Komt er iemand aan gelopen en doet jouw hond nog niets? Fantastisch! Je zegt een beloningswoord en geeft hem een voertje. Je kunt voor deze trainingen ook zijn voermaaltijd gebruiken. Dan geef je die dag het eten niet in zijn voerbak maar gebruik je het bij de training. Let op: hij moet het eten wel lekker genoeg vinden dat het als een beloning ook werkt
Tip 5. Neem de tijd:
Overhaast het proces niet. Elke hond leert in zijn eigen tempo, en het is belangrijk om geduldig en consistent te zijn. Als je de hond keer op keer in problemen brengt door hem in situatie te brengen die hij nog niet aan kan, leert hij juist dat het enorm spannend en ingewikkeld is. Bij dit soort trainingen is het extreem belangrijk dat de hond in een ontspannen toestand is. Want alleen dan slaagt de training en is de hond in staat ook om te leren.
Sociaal gedrag in verschillende contexten
Een goed gesocialiseerde hond gedraagt zich anders afhankelijk van de context. Hier zijn enkele voorbeelden:
- Met bekende mensen: Met familie en vrienden mag je hond sociaal en speels zijn, maar hij moet ook weten wanneer hij rustig moet zijn, bijvoorbeeld tijdens het eten of wanneer iemand aan het werk is.
- Met Vreemden: Het is belangrijk dat je hond leert om beleefd te zijn naar vreemden. Dit betekent niet springen, rustig blijven en niet aan de lijn trekken. Er is een veel grotere persoonlijke zone dan deze bij bekende mensen is.
- Met andere honden: Hier moet hij leren om signalen van andere honden te lezen en respectvol om te gaan. Dit betekent geen overdreven druk gedrag of overenthousiast spelen dat als intimiderend kan worden ervaren. Elke hond is in de basis conflict vermijdend. Het is een mythe dat een hond met elke soortgenoot contact wil. Met hoeveel mensen wil jij contact als je in de supermarkt loopt? Zie buiten als een grote supermarkt. Je hond mag elke hond waarnemen, maar hij hoeft er niets mee. Dat is juist super keurig sociaal gedrag.
Praktische tips voor socialisatie
1. Socialisatieklassen:
Overweeg om je pup in te schrijven voor puppysocialisatieklassen. Dit biedt een gecontroleerde omgeving waar hij kan leren omgaan met andere honden en mensen.
2. Wandelingen en Uitstapjes:
Regelmatige wandelingen en uitstapjes naar verschillende locaties helpen je hond gewend te raken aan nieuwe omgevingen en situaties.
3. Speelafspraken: Plan een speelafspraak in met andere goed gesocialiseerde, stabiele en wat oudere hond om je hond te helpen sociale vaardigheden te ontwikkelen.
4. Observeren en Aanpassen:
Leer de lichaamstaal van honden kennen. Ontzettend belangrijk! Let op de signalen van je hond. Als hij angstig of overweldigd lijkt, neem dan een stap terug en geef hem de tijd om zich aan te passen.
Socialisatie is een essentieel onderdeel van de opvoeding van een hond, maar het moet met zorg en aandacht worden gedaan om over socialisatie te voorkomen.
Door het verschil te begrijpen tussen socialisatie en habituatie, en door gestructureerde en gevarieerde socialisatieactiviteiten te bieden, kun je ervoor zorgen dat je hond een evenwichtige, zelfverzekerde en gelukkige hond wordt.
Vergeet niet dat sociaal gedrag in verschillende contexten anders kan zijn, en leer je hond om in elke situatie passend te reageren. Met geduld, consistentie en positieve versterking zal je hond uitgroeien tot een geliefd lid van je gezin en een plezier voor iedereen om hem heen zonder hierbij asociaal en te nadrukkelijk aanwezig te zijn. Investeer in een goede hondenschool waar hier veel aandacht voor is, zodat jij problemen kunt voorkomen.
